YÖNTEM VE AMAÇ
Sosyo Politik Saha Araştırmaları Merkezi, 25 Ekim- 8 Kasım 2021 tarihleri arasında Diyarbakır, Şırnak, Mardin, Batman, Hakkari ve Van kentlerinde, Uyuşturucu/uyarıcı madde kullanımı ve bağımlılıkla mücadeleye ilişkin toplumdaki algı, eğilim, tercih ve önerilere dair bir anket çalışması gerçekleştirmiştir.
Son yıllarda arttığı düşünülen uyuşturucu/uyarıcı madde kullanımı ve bağımlılığının tespiti, önlenmesi ile madde bağımlılarının tedavi ve sosyal rehabilitasyonunun planlanmasına dair kent sakinlerinin algı, eğilim ve tercihlerini ölçmek kadar; bağımlılıkla mücadele eden platformlara, politika ve karar alıcılara katkı sunmak amacıyla yapılan anket çalışmasına 5 kentten 602 kişi katılmıştır.
3 bölümden oluşan anket soru formunun ilk bölümü katılımcıların sosyo ekonomik durumlarını öğrenmeyi sağlayacak demografik sorulardan; ikinci bölüm, alışkanlık ve bağımlılık hallerine ilişkin; üçüncü bölüm ise madde kullanımı ve bağımlılığına karşı yapılabileceklere ilişkin kent sakinlerinin algı, tercih ve önerilerini açığa çıkartmayı amaçlayan sorulardan oluşmuştur.
Verilen yanıtlar SPSS programına aktarılarak tablo ve grafiğe kavuşturulmuştur. Ayrıca verilen yanıtlar cinsiyet, yaş, hane aylık geliri, hane yaşam biçimi ile karşılaştırılmıştır.
Çıkan sonuçlara göre;
Online ortamda gerçekleşen çalışmaya katılanların %62,8’inin “Erkek”, %37,2’si ise “Kadın” görüşmecilerden oluştuğu görülmüştür.
Çalışmaya katılanların %41,2’si “25-34 Yaş” grubuna ait iken, %2,7’si “18 Yaş Altı” iken; toplamda %39,9’u gelir getiren hiçbir işte çalışmadığını bildirmiştir. (%17,6’sı “Öğrenci”, %17,3’ü “İşsiz”, %2,7’si “Ev İçi Ücretsiz İşçi”, %2,3’ü “İhraç”)
Toplamda %64,4’ünün Üniversite mezunu olduğu katılımcı grubunun %37,5’inin hane aylık geliri 3000 TL ve altıdır. Yine büyük kısmı çekirdek aile ve geniş aileleri ile birlikte yaşadığını söylerken, %8’i “Yalnız Yaşıyorum” ve %6’sı ise “Arkadaşlarım ile Yaşıyorum” demiştir.
Gündelik alışkanlıklara dair sorulan sorulara gelen yanıtlara göre katılımcıların “Her gün” yapılan faaliyetlerin ilk sırasını %59,10 ile Evde İnternet/Sosyal Medya ile İlgilenmek oluştururken, %46,80’i Müzik dinlediğini, %41,90 her gün Kitap, gazete ve dergi okuduğunu bildirmiştir. Katılımcıların sadece % 1,70’i “Hiç” internet/sosyal medyaya girmediğini bildirirken, %86,40’i internet kafeye “Hiç” gitmediğini bildirmiştir.
“Sigarayı Ne Sıklıkta Kullanıyorsunuz?” sorusuna katılımcıların; %24,6’sı “Hiç Kullanmadım” derken, %10’u “Kullanmayı Bıraktım”, %6’sı ise “Bir-İki Kere Sadece Denedim” demiştir. Halen sigara kullananların toplam oranı %59,5’tür.
Ayrıca kadın katılımcıların %30,4’ü, Erkek katılımcıların ise %21,2’si “Hiç Kullanmadığını” söylemiştir. Günlük olarak paket sigara kullananların çoğunluğunun 18-44 yaş aralığında olduğu görülürken; en çok günlük paket kullananların 3000 TL ve altı hane aylık gelire sahip olduğu görülmüştür.
“Alkolü Ne Sıklıkta Kullanıyorsunuz?” sorusuna katılımcıların; %40,5’i “Hiç Kullanmadım” derken, %5’i “Kullanmayı Bıraktım”, %8,6’sı “Bir-İki Kere Sadece Denedim” demiştir. %5,6’sı “Sıklıkla Kullanırım” derken, hali hazırda Alkol Kullananların toplam oranı %45,8’dir.
Kadın görüşmecilerin, %41,1’i, Erkek görüşmecilerin, %40,2’si Hiç Alkol Kullanmadım” derken, sıklıkla alkol kullananların çoğunluğunun erkek olduğu görülmüştür. 18 yaş altı hiç alkol kullanmadığını söylerken, Hane aylık gelir durumu yükseldikçe alkol kullananların oranında artışlar tespit edilmiştir.
Alkol kullanımında aile ile yaşamayan katılımcıların aile ile yaşayanlara oranla daha fazla alkol kullandığı ölçülmüştür.
“Hayatınızda hiç uyuşturucu veya uyarıcı madde denediniz mi? Hala kullanıyor musunuz?” sorusuna katılımcıların; %80’i “Hiç Kullanmadım” derken, %4,7’si “Kullanmayı Bıraktım”, %10,6’sı “Bir-İki Kere Sadece Denedim”, %0,7’si “Özel Günlerde Kullanırım”, %1,3’ü “Ara Sıra Kullanırım”, %1,3’ü “Sıklıkla Kullanırım” ve %1,3’ü “Yanıt Vermek İstemiyorum” şeklinde yanıt v ermiştir. Bu veriye göre katılımcı grubunun %18,6’sı hayatında en az 1 kere uyuşturucu/uyarıcı madde kullanmış, en az % 2,6’sı ise kullanmayı sürdürmektedir. Madde kullanımını “bıraktım” diyenlerin hepsinin erkek görüşmecilerden oluştuğu, yine “sıklıkla kullanırım” diyenlerinde Erkek görüşmecilerden oluştuğu tespit edilmiştir. Yine 18 yaş altı hiç madde kullanmadığını söylerken; Madde kullanımına en fazlada 25-34 yaş grubunda rastlanmıştır. Yine madde kullandığını bildirenlerin önemli bir kesiminin yalnız yaşadığı, madde kullandığını bildirenlerin toplamda %3’ünün de çekirdek aile ile yaşadığı görülmüştür. Bu soruya yanıt vermek istemeyenlerin çoğunluğunun arkadaşları ile yaşayanlar olduğu dikkat çekmiştir.
Burada şu konunun altını çizmek gerekecektir; Uyuşturucu ve uyarıcı madde kullanımına ilişkin sorulara katılımcıların genel olarak yanıt vermek istemediği, sırf bu sorular nedeni ile ankete katılmayan çok sayıda kişi olduğu gözlenmiştir. Bu sorulara yanıt verirken kendilerini ya da yakınlarını ihbar ettikleri kaygısı taşıdıkları katılımcılar tarafından ve katılmayı reddedenler tarafından bildirilmiştir. Bu durum bize; ilgili konuda sağlıklı bir tespit araştırması için konunun salt bir suç-yargı ilişkisi olmaktan çıkarılmasının önemini düşündürmüştür.
Ayrıca ilgili soru katılımcının çevre durumuna doğru genişledikçe madde kullandığı bildirilenlerin oranındaki yükseklik de dikkat çekmiştir. Örneğin,
“Aile Bireyleri İçinde Uyuşturucu/Uyarıcı Madde Kullanan Var Mı?” sorusuna katılımcıların; %18,3’ü “Evet”,
“Akrabalarınız Arasında Uyuşturucu/Uyarıcı Madde Kullanan Var mı?” sorusuna %39,5’i “Evet”,
Arkadaş Çevrenizde Uyuşturucu/Uyarıcı Madde Kullanan Kimse Var Mı?” sorusu yöneltilmiştir. Buna göre katılımcıların; %41,2’si “Evet”,
“Komşu/Yakın Çevrenizde Uyuşturucu/Uyarıcı Madde Kullanan Kimse Var Mı?” sorusu yöneltilmiştir. Buna göre katılımcıların; %42,9’u “Evet” demiştir. Bu oranlar, anket çalışması yapılan kentlerde uyuşturucu/uyarıcı madde kullanımının oldukça yüksek olduğunu bize düşündürmektedir.
Yine hane aylık gelir durumu düştükçe aile bireyleri içinde uyuşturucu kullananların oranının da arttığı; %43,6’sının uyuşturucu kullanan aile bireyi için hiçbir şey yapmadığı, toplamda %47,3’ünün ilgili aile bireyini psiko-sosyal desteğe ve tedaviye yönlendirdiği görülmüştür.
“Uyuşturucu/Uyarıcı Madde Kullanımı Nedeniyle Yakın Çevrenizden Kimse Hiç Adli Bir Sorun Yaşadı Mı?” sorusuna katılımcıların; %24,6’sı “Evet” demiştir.
“Bulunduğunuz Kentte Sizce En Çok Hangi Uyuşturucu/Uyarıcı Madde Kullanılmaktadır?” sorusuna katılımcıların; %44,2’si “Esrar”, %37,9’u “Bilmiyorum” derken kalanlar kimyasal, sentetik, işlenmiş türden uyuşturucuların isimlerini saymıştır.
Katılımcı grubunun %27,2’si uyuşturucu/uyarıcı madde kullanımının öncelikli sebebi olarak “Arkadaş Etkisini gösterirken, %24,3’ü “Sorunlardan Uzaklaşmak Kafayı Bulmayı İstemek”, %14’ü “Özenti” nedenlerine işaret etmiştir.
“Sizce Madde Kullanıcıları Maddeye En Çok Nerelerden Ulaşıyor? Kimlerden Alıyorlar?” sorusuna katılımcıların; %23,9’u “Arkadaş Çevresinden”, %23,3’ü “Satıcı-Torbacıdan”, %13,3’ü “Kolluk Kuvvetleri ve Çevrelerindeki Gruplardan”, %13’ü “Sokak-Mahalle Çevresinden” derken %21,9’u “Bilmiyorum” demiştir.
“Bağımlıların Tedavi Olması Gerektiğini Düşünüyor Musunuz?” sorusuna katılımcıların %93,4’ü “Evet” derken;
“Sizce Bağımlılıkla Mücadelede Nelerin Yapılması Gerekir?” sorusuna verilen yanıtların ilk 3 sırasını; %34,3 ile “Psiko-Sosyal Destek”, %32,8 “Sağlık Tedavi Desteği”, %17,6 ile “Ekonomik Destek” oluşturmuştur.
Ayrıca “Kentinizde Madde Kullanımının Yaygın Olduğunu Düşünüyor Musunuz?” sorusuna katılımcıların; %78,7’si “Evet” derken; “Kentinizde Madde Kullanımını Bir Sorun Olarak Görüyor Musunuz?” sorusuna ise %89,7’si “Evet” demiştir.
“Kentinizde Bu Konuyla İlgili Öncelikli Olarak Hangi Kurumların Sorumluluk Alması Gerektiğini Düşünüyorsunuz?” sorusuna katılımcıların; %15,2’si “Güvenlik Birimleri”, %14,9’u “Belediyeler”, %14,6’sı “Aile”, %14’ü “Tümü”, %11,4’ü “Toplum”, %10,5’i “Hastaneler”, %7,3’ü “Okullar”, %5,9’u “STK”, %3,7’si “Valilik”, %1,7’si “Üniversite” ve %0,6’sı “ÇEMATEM” şeklinde yanıt vermiştir.
Sizce Belediyeler Konuyla İlgili Ne Tür Çalışmalar Yapmalıdır?” sorusuna ise katılımcıların; %37,5’i “Koruyucu/Önleyici Hizmetler”, %25,9’u “Psiko-Sosyal Destek”, %15,6’sı “Tedavi Merkezi”, %12’si “Danışmanlık Hizmeti” yanıtlarını vermişleridir.
Çalışmanın ayrıntılı tablo, grafik ve analizlerini görüntülemek için tıklayınız…