ARALIK 2019
YÖNTEM
Sosyo Politik Saha Araştırmaları Merkezi, Doğu ve Güneydoğu Bölgesine bağlı 10 Kentte (Diyarbakır,
Mardin, Batman, Van, Siirt, Muş, Iğdır, Kars, Şırnak ve Hakkâri) 26-29 Aralık 2019 tarihleri arasında bir
saha çalışması gerçekleştirmiştir.
5100 kişi ile hanelerde yüz yüze yapılan çalışma; tesadüfi anket yöntemi kullanılarak gerçekleşmiştir.
Örneklem için TÜİK 2018 nüfus verileri kullanılmıştır.
Belediyelere Kayyum atanmasının seçmenin siyasal ve hizmet beklentileri üzerindeki etkisini, belediye
hizmetlerine dönük beklenti, tutum ve talepleri ölçmeye dönük olan çalışmanın İlk bölümünde sosyoekonomik
verilere ulaşmayı da hedefleyen demografik sorular yer alırken; İkinci bölümünde belediye
hizmet alanlarına dönük eğilimleri, öncelikleri, talepleri ölçmeye dönük sorular yer almıştır. SPSS
sistemine aktarılan yanıtlardan çalışmanın rapor verileri oluşturulmuştur.
ÖZET
Ayrıntılarına raporda yer verilen çalışmayı özetleyecek olursak;
Çalışmaya katılan araştırma grubunun %50,7’si Erkek, %49,3’ü Kadınlardan oluşurken, %22,1’i 18-24
yaş aralığında, %30,3’ü 25-34 yaş aralığındadır.
Araştırma grubunun %47,6’sının Kırsal birimde, %52,4’ünün Kent merkezinde dünyaya geldiğini
söylerken; Araştırmaya katılanların; %19,2’si Okur-yazar olmadığını söylerken Lise ve üstü öğretim
görenlerin oranı toplamda %34,3’tür.
Toplamda %65,8’inin (%34,5’i Ev içi ücretsiz işçi, %18,3’ü İşsiz-iş arıyor, %9,1’i Öğrenci, %3,9’u
Çalışamaz halde) gelir getiren herhangi bir işte çalışmadığı tespit edilen araştırma grubunun %31,1’i hane
aylık gelirini 0-1000 TL arasında, %32,4’ü 1001-2000 TL arasında belirtmiştir. Yani toplamda
%63,5’inin geliri TÜİK verilerine göre belirlenen açlık/yoksulluk sınırı içindedir.
Sosyal Güvenlik kaydına baktığımız da ise; %34,5’i Genel sağlık sigortası olduğunu ve priminin devletçe
ödendiğini, %18,5’i Herhangi bir sosyal güvenlik kaydı bulunmadığını beyan etmiştir. Bu ekonomik
göstergeler Örneklem alanında yoksulluğun yoğun olduğuna işaret etmektedir. Ayrıca Araştırma grubunun
%57,4’ü hane nüfusunun 5-8 kişi aralığında olduğunu, toplamda %12’si ise 9 kişi ve üzeri olduğunu
belirtmiştir.
Araştırmada katılımcıların sosyo-kültürel ve ekonomik durumuna dair ilk bölüm sorularının yanıtlarının
ayrıntısı tablo ve grafikler eşliğinde raporda yer almıştır.
İkinci bölümde belediyelere kayyum atamalarının seçmen üzerindeki etkisi ile belediye hizmetlerine dair
öncelikler, talepler tercihler anlaşılmaya çalışılmıştır.
Kayyum atamalarının çoğunluk tarafından desteklenmediğini, kayyum atamalarının siyasal tercihleri ciddi
oranda değiştirmediğini gösteren verilere ulaşan çalışma sonuçlarında, belediye hizmetleri açısından klasik
belediyeciliğe ait talepler öne çıkarken; yoksullukla mücadeleye, yerel ekonomiye, demokratik ve katılımcı
belediyeciliğe, çok dilli hizmete işaret eden verilerin de dikkate değer bir yer tuttuğu görülmektedir.
Bununla birlikte ayrıntılı tablo ve grafiklerin yer aldığı raporu özetleyecek olursak;
Araştırma grubuna ilk olarak “Belediyelere Kayyum Atanmasını Destekliyor musunuz?” sorusu
yöneltilmiştir. Görüşmecilerin %69,9’u Hayır yanıtını verirken; %16’i Evet, %14,1’i ise Karasızım
yanıtını vermişlerdir.
Kayyum atamalarının yerel siyasal tercihler üzerindeki etkisini ölçmek için sorulan “Kayyum Atandıktan
Sonra Yerel Yönetimlere Dair Siyasal Tercihinizde Nasıl Bir Değişiklik Yaşandı?” Sorusuna ise
araştırma grubunun %57,14’ü “Siyasal Tercihimi Etkilemedi”, %31,80’i “Oy Verdiğim Partiyi Daha Çok
Desteklemeye Karar Verdim”, %6,85’i “Hiçbir Partiye Oy Vermemeye Karar Verdim”, %4,21’i ise “Oy
Verdiğim Partiyi Değiştirmeye Karar Verdim” biçiminde yanıt vermiştir. Her ne kadar %6,85’lik bir kesim
oy vermek istemediğini beyan etmiş olsa da, Kayyum atamaları oy verme tercihlerinde büyük değişim
yaratmamaktadır.
Çalışmada devamla seçmenin “Hizmetler” açısından kent belediyelerinden beklentilerini, öncelikli hizmet
tercihlerini tespit etmeye dönük sorular da sorulmuştur. Bu bağlamda;
“Hizmetler Açısından Değerlendirmenizi İstesek; Belediyenizin Sunacağı 1. Öncelikli Hizmet Ne
Olmalıdır?” sorusuna görüşmecilerin yanıtları; %35,9’u Temizlik-Çevre-Ekoloji, %18,3’ü Kentsel
hizmetler (Ulaşım, İmar, Altyapı vs. ), %16,7’si Dil-Kültür-Tarih çalışmaları biçiminde olmuştur.
“Temizlik, Çevre, Ekoloji ’ Faaliyetlerinde Hangi Konulara 1. Öncelik Vermelidir?” sorusuna;
%59,8’i Temizlik çalışmaları, %15,5’i Park ve bahçe çalışmaları, %8,1’i Geri dönüşüme yönelik
çalışmalar;
“Kentsel Hizmetler’ Faaliyetlerinde Hangi Konulara 1. Öncelik Vermelidir?” sorusuna; %40’ı
Ulaşım hizmetleri, %24,6’sı Kaldırım ve yol çalışmaları, %23,1’i Altyapı hizmetleri ( Kanalizasyon, su
vb.);
“Dil-Kültür-Tarih” Faaliyetlerinde Hangi Konulara 1.Öncelik Vermelidir?” sorusuna araştırma
grubunun; %30’u Kültür ve sanat çalışmaları, %26,4’ü Anadillerin korunması ve geliştirilmesi
çalışmaları, %25,7’si Çok dilli hizmet derken;
“Sosyal Politika” Faaliyetlerinde Hangi Konulara 1. Öncelik Vermelidir?” sorusuna; %36,3’ü
Gençlere yönelik çalışmalar, %23,3’ü Sosyo-ekonomik eşitsizlik ve yoksullukla mücadele çalışmaları,
%14,2’si Madde bağımlılığı ile mücadele çalışmaları;
“Sağlık Politikaları” Faaliyetlerinde Hangi Konulara 1. Öncelik Vermelidir?” sorusuna; %34,9’u
Halkın kolayca erişebileceği ücretsiz sağlık merkezleri, %30,1’i Koruyucu sağlık hizmetleri, %12,5’i
Ücretsiz veya uygun fiyata ilaca erişim;
“Kadın Politikaları” Faaliyetlerinde Hangi Konulara 1. Öncelik Vermelidir?” sorusuna; %28,9’u
Toplumsal cinsiyet farkındalık eğitimleri, %27,5’i Kadınlara yönelik şiddetle mücadele, %17,4’ü Kadına
yönelik meslek edindirme çalışmaları;
Çocuk Ve İlk Gençlik Dönemindekiler İle İlgili Faaliyetlerinde Hangi Konulara 1. Öncelik
Vermelidir?” sorusuna; %36,7’si Çocukların oynayabileceği park ve oyun alanlarının yapılması, %22,8’i
Uyuşturucu, taciz gibi yönelimlere karşı çocuğun bilinçlendirilmesi çalışmaları, %10’u Çocuk haklarına
dair bilinçlendirme çalışmaları;
Demokratik Katılım Faaliyetlerinde Hangi Konulara 1. Öncelik Vermelidir?” sorusuna; %54,2’si
Belediyelerin mahalle meclisleri ile çalışması, %18,3’ü STK, Muhtarlar vb. yerel dinamiklerle belirli
aralıklarla bir araya gelmesi, %14,6’sı Anket, serbest kürsü, halk toplantıları vb. farklı yollarla halkın daha
fazla fikrinin alınması;
“Altyapı Hizmetleri Faaliyetlerinde Hangi Konulara 1. Öncelik Vermelidir?” sorusuna; %56,6’sı
İçme suyu hizmetleri, %22’si Kanalizasyon hizmetleri, %10,7’si Atık suların arıtılması;
“Yerel Ekonomiyi Güçlendirme Çalışmaları İle İlgili Faaliyetlerinde Hangi Konulara 1. Öncelik
Vermelidir?” sorusuna; %50,1’i Sosyo-Ekonomik eşitsizlik ve yoksullukla mücadeleye yönelik
çalışmalar, %12,2’si Tarım ve hayvancılığın canlandırılmasına yönelik çalışmalar, %10,8’i Yeraltı ve
yerüstü kaynakların ekonomiye kazandırılmasına yönelik çalışmalar demişlerdir.
Ayrıca “ Yerel Yönetimlerin Karar Alma Süreçlerinde; Kent, Mahalle, Kadın, Genç, Çocuk Ve
Engelli Meclislerinin Yer Almasını Desteklermisiniz? “ sorusuna araştırma grubunun %79,5’i Evet
derken; %14,6’sı Fikrim Yok, %5,9’u Hayır demiştir.
Öte yandan araştırma grubuna “Belediyeniz Hizmetleri Hakkında Bilgi Alabiliyor Musunuz?” sorusu
yöneltilmiş; %68’i “Hayır”, %32’si “Evet” şeklinde yanıt vermişlerdir. Evet diyenlerin %46,4’ü İnternet,
%19,1’i Belediyenin kendi yayın organlarından, %14,4’ü Yerel Basından bilgiye eriştiğini bildirmiştir.
Araştırma grubuna son olarak da belediyelere Kayyum atanması sürecini destekleyip desteklemediklerine
dönük sorduğumuz soruya görüşmecilerin %67,9’u Hayır derken, %18’i Evet ve %14,1 ise Kararsızım
yanıtlarını vermişlerdir.
**Çalışmanın detaylarını rapordan inceleyebilirsiniz.