YÖNTEM VE AMAÇ
Sosyo Politik Saha Araştırmaları Merkezi 25-30 Mayıs 2021 tarihlerinde; Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde seçmen davranışlarına dair bir saha araştırması gerçekleştirmiştir.
Seçmen eğilimlerini ve Türkiye’nin temel sorunlarına dönük seçmenin tutum, algı ve tercihlerini ölçmeyi amaçlayan çalışma; %3 hata payı ve %98 güven aralığında gerçekleşmiştir.
Diyarbakır, Mardin, Şanlıurfa, Van, Batman, Siirt, Şırnak, Hakkâri, Ağrı, Muş, Bingöl, Bitlis, Adıyaman, Kars, Dersim ve Iğdır dahil 16 bölge kentinde, 1064 kişi ile hanelerinde, yüz yüze yapılan ve tesadüfi anket yöntemi ile gerçekleşen araştırmanın örneklemi 2020 TÜİK verileri gözetilerek hazırlanmıştır,
Araştırma soruları üç bölümden oluşmuştur; Birinci bölüm, araştırma grubunun sosyo- ekonomik durumlarını tespit edecek demografik sorulardan; İkinci bölüm, Türkiye’nin öncelikli temel sorunlarına ve gündeme dair algıyı ölçmeye yarayacak sorulardan; Üçüncü bölüm ise seçmenin ittifaklara dair eğilimi ile oy verme tercihlerini ölçmeye dönük sorulardan oluşmuştur.
Yüz yüze ve hanelerde gerçekleşen anket yanıtlarının SPSS’e aktarıldıktan sonra analizi gerçekleşen nicel raporlama çalışmasında, verilen yanıtlar ayrıca katılımcıların; cinsiyet, yaş, hane aylık gelirlerine ve 24 Haziran 2018 yılında yapılan Genel Seçimlerde hangi partiye oy verdiklerine dair verdikleri yanıtlarla karşılaştırılmış, elde edilen grafik ve tablolarla raporda genişçe yer almıştır.
Çıkan sonuçlara göre;
Seçmen davranışlarındaki değişim ve nedenlerine ilişkin önemli veriler açığa çıkaran çalışmanın araştırma grubunun %55’i “Erkek”, %45’i ise “Kadın” görüşmecilerden oluşmuştur. Araştırma grubunun ağırlıklı genç seçmen grubundan (%32,1’i “18-24”, %37,6’sı “25-34” yaş aralığında) oluştuğu tespit edilirken, katılımcıların ağırlıklı eğitim düzeyinin lise ve üniversite mezunu olduğu (%37,6’sı “Lise”, %27,8’i “Üniversite” ve %1,2’si “Lisansüstü”) görülmüştür. Bununla birlikte toplamda %65,1’inin gelir düzeyinin asgari ücret dolayında veya altında olduğu tespit edilmiştir (%27,2’si “0-1500 TL”, %37,9’u “1501-3000 TL).
Araştırma grubunun verdiği yanıtlara göre Türkiye’nin En Önemli 1. Öncelikli Sorunu”; %54,6’sı için “Ekonomik Kriz/İşsizlik” iken, %17,6’sı “Kürt Sorunu”, %5,6’sı “Çatışma Şiddet Ortamı”, %4,9’u “Hukuk Sisteminin Mevcut Durumu” demiştir. Öncelikli 2. ve 3. Sorunlarında neler olduğu sorulan çalışmada “Eğitim Sisteminin” en önemli 2. ve 3. sorun tanımlamasında ilk 3’de yer aldığı
görülmüştür. 3 ayda bir yaptığımız sorun algı çalışmasında “Eğitim Sistemi” ilk defa bu düzeyde sorun olarak tariflenmiştir.
“Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemini Başarılı Buluyor Musunuz?” sorusu da yöneltilen Araştırma grubunun toplamda %62,8’i “Başarısız” (%28,6’sı Başarısız, %34,2’si Çok Başarısız) bulurken sadece %16,3’ü Cumhurbaşkanlığı hükümet Sistemini “Başarılı” (%1,7’si Çok Başarılı, %14,6’sı Başarılı) bulduğunu ifade etmiştir.
Yine katılımcıların; %65’i Ülkenin içinde bulunduğu mevcut koşullarda “erken bir seçime” gidilmesi gerektiğini düşünürken, %17,8’i ilgili soruya “Hayır” demiştir. %17,2’sinin Kararsız olduğu görülmüştür.
Araştırma grubuna yöneltilen “Sedat Peker’in Son Dönemde İçerisinde Hükümet ve Devlet Yetkililerinin De Olduğu Kimi İsimleri Zikrederek Sosyal Medyada İleri Sürdüğü İddia ve Anlatıları Duydunuz Mu?” sorusuna %78’i “Evet”, %22’si “Hayır” şeklinde yanıt vermiştir.
“Sedat Peker’in Sosyal Medyadaki İddiaları Oy Verme Tercihinizi Etkiledi Mi?” sorusuna ise, %50,3’ü “Oy Verme Tercihime Hiçbir Etkisi Olmadı”, %19,3’ü “Oy Verdiğim Partiye Daha Sıkı Sarılmaya Karar Verdim”, %18,7’si “Duymadığım İçin Oy Tercihime Etkisi Olmadı”, %4,7’si “Kararsızım”, %4,2’si “Oy Verdiğim Partiyi Değiştirmeye Karar Verdim”, %2,8’i “Hiçbir Partiye Oy Vermemeye Karar Verdim” şeklinde yanıtlar vermişlerdir.
AKP’ye oy verdiğini belirten katılımcıların %13,2’si “Oy Verdiğim Partiyi Değiştirmeye Karar Verdim”; derken, %54,6’sı “Oy Verme Tercihime Hiçbir Etkisi Olmadı”, %19’u “Duymadığım İçin Oy Tercihime Etkisi Olmadı”,
CHP’ye oy verdiğini belirten katılımcıların %46’sı “Oy Verme Tercihime Hiçbir Etkisi Olmadı”, %42’si “Oy Verdiğim Partiye Daha Sıkı Sarılmaya Karar Verdim”, %8’i “Duymadığım İçin Oy Tercihime Etkisi Olmadı”;
HDP’ye oy verdiğini belirten katılımcıların %45’i “Oy Verme Tercihime Hiçbir Etkisi Olmadı”, %38,3’ü “Oy Verdiğim Partiye Daha Sıkı Sarılmaya Karar Verdim”, %15,5’i “Duymadığım İçin Oy Tercihime Etkisi Olmadı”;
MHP’ye oy verdiğini belirten katılımcıların %6,3’ü ise “Hiçbir Partiye Oy Vermemeye Karar Verdim” derken, %87,5’i “Oy Verme Tercihime Hiçbir Etkisi Olmadı”, %6,3’ü “Duymadığım İçin Oy Tercihime Etkisi Olmadı” demiştir. Peker’in açıklamalarının en fazla Cumhur ittifakı partilerinde oy kaçışına yol açtığı görülmüştür.
Gündem ve Seçmen davranışlarına ilişkin bir diğer soruyu “Mevcut Durumda Var Olan İttifaklara Oy Verir Misiniz?” sorusu oluşturmuştur. Buna göre katılımcıların; %37’si “Oy Verdiğim Parti
İçinde Olursa Ancak Oy Verebilirim”, %35,4’ü “Hayır, Hiçbir Koşulda Oy Vermem”, %15,4’ü “Cumhur İttifakına Oy Veririm”, %7,3’ü “Millet İttifakına Oy Veririm”, %4,4’ü “Kararsızım” demiştir. Devamla katılımcılara “Sizce HDP Nasıl Bir İttifakta Yer Almalı?” sorusu yöneltilmiştir. Buna göre katılımcıların; %48,5’i “Hiçbir İttifakta Yer Almamalı”, %14,8’i “Millet İttifakında Yer Almalı”, %13,7’si “DEVA PARTİSİ ve CHP’nin İçinde Olduğu Yeni Bir İttifak Olmalı” şeklinde yanıtlar vermiştir. “24 Haziran 2018’de Gerçekleşen Genel Seçimlerde Hangi Partiye Oy Verdiniz?” sorusuna katılımcıların; %39,9’u “HDP”, %31,5’i “AKP”, %4,8’i “CHP”, %3,1’i ise “MHP” derken %14,2’si “Oy Kullanmadım”, %4,3’ü “Cevap Yok” demiştir. “Bu Pazar Bir Genel Seçim Olsa Hangi Partiye Oy Verirsiniz?” sorusuna ise katılımcıların; %42,5’i “HDP”, %22,2’si “AKP”, %8’i “Oy Kullanmayacağım”, %7,5’i “Kararsızım”, %6,3’ü “CHP”, %3,6’sı “Cevap Yok”, %2,9’u “İYİ PARTİ”, %2,6’sı “MHP” ve %2,6’sı ise “DEVA PARTİSİ” şeklinde yanıt vermiştir. Yanıtlardan da görüleceği üzere HDP’ye oy veren seçmende %2,6’lık bir artış görülürken, AKP de %9,3’lük bir azalış görülmüştür. MHP seçmen oranında da kısmı düşüşler ölçülmüştür. Bu Pazar Bir Genel Seçim Olsa Hangi Partiye Oy Verirsiniz?” sorusunun “Oy Vereceğinizi Belirttiğiniz Siyasi Partiye Oy Verme Nedeniniz Nedir?” sorusuyla karşılaştırmasına baktığımızda, HDP’ye oy vereceğini belirten katılımcıların %22,8’i “Kimliğimi Temsil Ettiği İçin”, %14,9’u “Beni Temsil Ettiği İçin”, %14,5’i “Kendime Yakın Hissettiğim İçin”; AKP’ye oy vereceğini belirten katılımcıların %28,8’i “Hizmetlerinden Dolayı”, %27,5’i “Doğru Politikalar Ürettiğine İnandığım İçin”, %12,7’si “Kendime Yakın Hissettiğim İçin”; CHP’ye oy vereceğini belirten katılımcıların %26,2’si “Mevcut Düzenin Değişmesi İçin”, %13,8’i “Adil Bir Yönetim Anlayışı İçin”, %13,8’i “Mevcut Durumda En İyi Alternatif Olduğu İçin”; MHP’ye oy vereceğini belirten katılımcıların %51,9’u “Kendime Yakın Hissettiğim İçin”, %40,7’si “Devleti Korudukları İçin”, %7,4’ü “Beni Temsil Ettiği İçin”; İYİ PARTİ ’ye oy vereceğini belirten katılımcıların %36,7’si “Doğru Politikalar Ürettiğine İnandığım İçin”, %20’si “Mevcut Düzenin Değişmesi İçin”, %16,7’si “Adil Bir Yönetim Anlayışı İçin”; DEVA PARTİSİ ’ne oy vereceğini belirten katılımcıların %33,3’ü “Mevcut Düzenin Değişmesi İçin”, %18,5’i “Kendime Yakın Hissettiğim İçin Oy vereceğim” şeklinde yanıtlar vermişlerdir.
Bu Pazar seçim olsa “Kararsızım” diyen katılımcıların %43,7’si gerekçesini “Partilerin Politikalarını Görmek Lazım” biçiminde açıklarken, %29,6’sı “Güvenilir Bir Partinin Olduğunu Düşünmüyorum”, %19,7’si “Mevcut Siyasal İklimden Kaynaklı”, %7’si “Ekonomik Kriz” gerekçelerini bildirmişlerdir.
“Oy Kullanmayacağım” diyen katılımcıların %43,4’ü “Güvenilir Bir Parti Olmadığı İçin”, %25,3’ü “Partileri Yeterli Bulmuyorum”, %20,5’i “Oy Kullanmanın Bir Etkisi Olacağını Düşünmüyorum”, %10,8’i “Vaatlerini Yerine Getirmedikleri İçin” oy kullanmayacaklarını bildirmişlerdir.
“
Araştırma grubuna “24 Haziran 2018’de Gerçekleşen Cumhurbaşkanlığı Seçimlerinde Hangi Adaya Oy Verdiniz?” sorusu da yöneltilmiştir. %42,1’i “Selahattin DEMİRTAŞ”, %34,8’i “Recep Tayyip ERDOĞAN”, %13,4’ü “Oy Kullanmadım”, %6,4’ü “Muharrem İNCE”, %1,7’si “Meral AKŞENER” şeklinde yanıt vermiştir.
Ayrıca katılımcılara Sizce Aday Olması Halinde Şu Andaki Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Yine Seçimleri Kazanır Mı?” sorusu da yöneltilmiştir. Buna göre katılımcıların; %23,5’i “Evet”, %52,5’i “Hayır”, %24’ü “Kararsızım” demişlerdir.
“Bu Pazar Bir Cumhurbaşkanlığı Seçimi Olsa Hangi Adaya Oy Verirsiniz?” sorusuna ise katılımcıların; %36,1’i “Selahattin DEMİRTAŞ”, %21,7’si “Recep Tayyip ERDOĞAN”, %12,2’si “Kararsızım”, %10’u “Oy Kullanmayacağım”, %9,3’ü “Partimin Göstereceği Adaya Oy Veririm” şeklinde yanıt vermiştir. Mevcut Cumhurbaşkanı R. Tayyip Erdoğan’a oy verenlerin oranında %13,1’lik bir düşüş dikkat çekmiştir.
“Bu Pazar Bir Cumhurbaşkanlığı Seçimi Olsa Hangi Adaya Oy Verirsiniz?” sorusunun “24 Haziran 2018 Cumhurbaşkanlığı Seçimlerinde Hangi Adaya Oy Verdiniz?” sorusu ile karşılaştırmasına baktığımızda;
Recep Tayyip Erdoğan’a oy verdiğini belirten katılımcıların %59,7’si yine “Recep Tayyip Erdoğan” derken, %12,2’si “Kararsızım”, %8,9’u “Partimin Gösterdiği Aday Kimse Ona Oy Veririm”, %2,5’i “Meral Akşener”, %2,2’si “Selahattin Demirtaş”, %2,2’si “Ekrem İmamoğlu”;
Muharrem İnce’ye oy verdiğini belirten katılımcıların sadece %10,6’sı “yeniden Muharrem İnce’ye oy veririm” derken, %31,8’i “Partimin Gösterdiği Aday Kimse Ona Oy Veririm”, %13,6’sı “Ekrem İmamoğlu”, %10,6’sı “Mansur Yavaş”, %10,6’sı “Muharrem İnce”;
Selahattin Demirtaş’a oy verdiğini belirten katılımcıların %79,5’i yine “Selahattin Demirtaş’a oy veririm” derken, %8’i “Partimin Gösterdiği Aday Kimse Ona Oy Veririm”;
Meral Akşener’e oy verdiğini belirten katılımcıların %88,9’u yine “Meral Akşener” derken, %5,6’sı “Mansur Yavaş”, %5,6’sı ise “Recep Tayyip Erdoğan” şeklinde yanıtlar vermişlerdir. Hangi adaya niçin oy vereceklerine dair yanıtların ve oy verilen parti karşılaştırmalarının da yer aldığı çalışmanın ayrıntıları tablo ve grafik analizleri ile birlikte raporda yer almaktadır.
