I.ÖZET VE GİRİŞ
- BÖLÜM: AMAÇ VE YÖNTEM
Bu çalışma, Türkiye’nin siyasal gündeminde yeniden belirginleşen çözüm süreci, Kürt meselesi, siyasal temsil, barış beklentisi ve toplumsal tutumların bütüncül olarak değerlendirilmesi amacıyla hazırlanmıştır. Araştırma, çevrimiçi ortamda 1-6 Aralık 2025 tarihinde DEM PARTİ seçmeni olan 1655 kişi ile gerçekleştirilmiş olup, katılımcıların güncel siyasal gelişmelere, çözüm sürecinin işleyişine, aktörlerin rollerine ve sürecin geleceğine ilişkin algı ve beklentilerini ortaya koymayı hedeflemektedir.
Çalışmada öncelikle görüşmecilerin sosyo-demografik profili incelenmiş; ardından çözüm sürecine dair takip düzeyi, bilgi seviyesi, siyasal değerlendirmeleri ve beklentileri, sürecin başarı ihtimaline ilişkin öngörüleri, öncelikli atılması gereken adımlar ile aktörlere yüklenen sorumluluk düzeyleri grafik ve tablolarla detaylı olarak analiz edilmiştir.
Araştırma; çözüm sürecinin 2024 yılı Ekim ayında fiilen yeniden gündeme gelmesi, TBMM’de Millî Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonu’nun kurulması, komisyonun İmralı’ya ziyaretleri, CHP’nin komisyona temsilci vermeme kararı, kamuoyunun barış beklentileri ve çözüm sürecinin ilerleyebilmesi için atılması gereken adımlar gibi kritik başlıklarda seçmen tutumlarını analiz etmektedir.
Bu kapsamda çalışma, hem güncel politik gelişmelere yönelik seçmen reflekslerini hem de uzun erimli barış ve çözüm perspektifini eş zamanlı olarak inceleyen nadir saha araştırmalarından biridir. Bulgular; siyasi aktörlere, politika yapıcılara ve akademik çevrelere, Kürt seçmen davranışı ve çözüm sürecine yönelik toplumsal beklentilerin güncel resmini sunmaktadır.
- ARAŞTIRMA BULGULARI
2.1. Sosyo-Demografik Bulgular
Araştırma grubunun Cinsiyet dağılımı %74,3’ü Erkek, %25,3’ü Kadın ve %0,4’ü LGBTQ+ olarak ölçülmüştür.
Araştırma grubuna yöneltilen Yaş Aralığı sorusuna görüşmecilerin %28,3’ü 35-44 yaş, %27,8’i 45-54 yaş, %18’i 25-34 yaş, %15,7’si 55-64 yaş, %7,4’ü 65+ yaş ve %2,8’i 18-24 yaş yanıtlarını vermişlerdir.
Veriler, araştırma grubunun ağırlıklı olarak orta yaş ve üzeri bireylerden oluştuğunu göstermektedir ve yaş ortalaması 45,21 olarak ölçülmüştür.
Araştırma grubuna yöneltilen Eğitim Durumu sorusuna görüşmecilerin %38,6’sı Lisans, %24’ü Lise, %10,8’i Lisansüstü, %9,6’sı Önlisans, %9,2’si Ortaokul, %6,6’sı İlkokul ve %1,1’i Diplomasız Okuryazar yanıtlarını vermiştir. Bu dağılım, örneklemin genel olarak orta ve yüksek eğitim düzeyine sahip bireylerden oluştuğunu göstermektedir.
Sonuçlar bu grubun çevrim içi olanaklara erişim olanağının veya motivasyonunun diğer eğitim durumuna sahip olanlardan nispeten daha yüksek olduğunu düşündürmektedir.
Araştırma grubuna yöneltilen Evinizin Toplam Aylık Geliri Ne Kadardır? sorusuna görüşmecilerin %25,7’si 22.105–40.000 TL, %21,5’i 0–22.104 TL, %20,8’i 80.001+ TL, %16,5’i 40.001–60.000 TL ve %15,5’i 60.001–80.000 TL yanıtlarını vermiştir.
Veriler, katılımcıların önemli bir bölümünün orta gelir grubunda olduğunu ancak dağılımın tüm gelir gruplarını kapsadığını göstermektedir.
Araştırma grubuna yöneltilen Kendinizi Etnik Olarak Nasıl Tanımlarsınız? sorusuna görüşmecilerin %94,6’sı Kürt, %4,4’ü Türk, diğer etnik kimlikler ise toplamda %1’in altında yanıt vermişlerdir.
Bu dağılım, örneklemin çok büyük oranda Kürt kimliğine sahip bireylerden oluştuğunu göstermektedir.
Hepsi DEM Parti seçmeni olan araştırma grubuna yöneltilen Bu Pazar Seçim Olsa Hangi Partiye Oy Verirsiniz? sorusuna görüşmecilerin %96,3’ü yine DEM Parti, %1,9’u Oy Kullanmayacağım derken, diğer parti tercihleri ise %1’in altında kalmıştır.
Veriler, örneklemin siyasal tercihlerin DEM Parti seçmeninin olası bir seçim durumunda %96,3 oranında değişmeyeceğini göstermektedir.
Araştırma grubuna yöneltilen Yeni Çözüm Sürecini Takip Ediyor Musunuz? sorusuna görüşmecilerin %99,5’i Evet, %0,5’i Hayır yanıtını vermiştir. Cinsiyet karşılaştırmasına bakıldığında her 3 grubun da anlamlı bir farka sahip olmadığı görülmüştür. Yaş karşılaştırmasında da benzer bir tablo görülmekle beraber ‘’Hayır’’ cevabını en yüksek oranda veren yaş grubu yalnızca %2,2 ile 18-24 Yaş grubu olmuştur.
Bu bulgu, çözüm sürecinin katılımcılar tarafından son derece yakından izlendiğini ortaya koymaktadır.
Araştırma grubuna yöneltilen Yeni Çözüm Süreci Hakkında Ne Kadar Bilgi Sahibisiniz? sorusuna gelen yanıtlar, çevrimiçi katılıma konuyu takip edenlerin daha çok ilgi göstermiş olabileceğini düşündürmüştür. Zira görüşmecilerin %55,6’sı Yeni Çözüm Süreci Hakkında Orta Düzeyde Bilgi Sahibiyim, %34,5’i Çok Bilgi Sahibi, %9’u Az Bilgi Sahibi, %0,9’u Hiç Bilgi Sahibi Değilim yanıtını vermiştir.
Ayrıca Çok Bilgi Sahibi olduğunu belirten gup %37,1 ile Kadınlar olmuştur. Aynı zamanda 18-34 yaş grubu da Çok Bilgi Sahibi olduğunu belirtmiştir.
Bu dağılım, sürecin kamuoyunda hem takip edildiğini hem de içerik olarak bilindiğini göstermektedir. En Az Bilgi sahibi olan grup 45-54 Yaş Aralığında toplanmıştır.
2.2. Sürece Dair Tutum ve Değerlendirmeler
CHP’nin İmralı Heyetine Temsilci Vermemesine Yönelik Değerlendirme
Araştırma grubuna yöneltilen “TBMM’de kurulan Millî Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonunun İmralı heyetine CHP’nin temsilci vermemesini nasıl değerlendiriyorsunuz?” sorusuna görüşmecilerin %59,9’u Çok Olumsuz, %27,1’i Olumsuz, %4,7’si Çok Olumlu, %4,2’si Olumlu, %3,3’ü Kararsız ve %0,8’i Bilgim Yok yanıtlarını vermiştir. Çok Olumsuz yanıtını en çok veren grup %64,5 oranıyla 0-22.104 TL gelire sahip olan katılımcılar olmuştur.
Veriler, araştırma grubunun büyük çoğunluğunun CHP’nin temsilci vermeme kararını sert biçimde olumsuz değerlendirdiğini göstermektedir.
Araştırma grubuna yöneltilen “Sizce CHP İmralı heyetine temsilci vermeli miydi?” sorusuna görüşmecilerin %94,9’u Evet, %2,4’ü Hayır ve %2,7’si Kararsızım yanıtlarını vermiştir.
Bu sonuç, katılımcıların çok büyük bir çoğunluğunun çözüm sürecinin çok aktörlü yürütülmesi gerektiği görüşünü benimsediğine işaret etmektedir.
Araştırma grubuna yöneltilen “TBMM’de kurulan komisyonun İmralı’ya gitmesini nasıl değerlendiriyorsunuz?” sorusuna görüşmecilerin %80,7’si Çok Olumlu, %16,7’si Olumlu, %0,2’si Çok Olumsuz, %0,5’i Olumsuz ve %1,9’u Kararsız yanıtlarını vermiştir.
Bu sonuç, İmralı ziyaretinin DEM Partiye oy veren katılımcılar tarafından çok geniş bir mutabakatla desteklendiğini ortaya koymaktadır.
Araştırma grubuna yöneltilen “Sizce komisyon İmralı ziyaretlerini sürdürmeli mi?” sorusuna görüşmecilerin %97,2’si Evet, Evet, %0,8’i Hayır ve %2’si Kararsızım yanıtlarını vermiştir.
Katılımcılar, sürecin devamlılığı ve şeffaflığı açısından ziyaretlerin sürmesini neredeyse oybirliğiyle desteklemektedir.
Araştırma grubuna yöneltilen “Sürecin başarılı sonuçlanacağını düşünüyor musunuz?” sorusuna görüşmecilerin %53,2’si Evet, %38,7’si Kısmen, %8’i Hayır yanıtlarını vermiştir.
Bu dağılım, katılımcıların genel olarak iyimser bir beklentiye sahip olduğunu, ancak belirli bir oranın sürecin seyrine bağlı olarak koşullu bir umut taşıdığını göstermektedir.
SÜRECİN OLUMLU İLERLEMESİ İÇİN ÖNCELİKLİ YAPILMASI GEREKENLER
Araştırma grubuna yöneltilen açık uçlu bırakılan Sürecin olumlu ilerleyebilmesi için sizce bundan sonra öncelikli olarak neler yapılmalı? sorusuna gelen yanıtlar icelendiğinde, görüşmecilerin büyük oranda yasal çerçeveler içeren ve devletin somut adımlarına odaklanan beklentilere sahip olduğu görülmüştür.
Buna göre görüşmecilerin %12,3’ü Başta hasta tutsaklar olmak üzere tüm siyasi tutsakların bırakılması, %8,3’ü Abdullah Öcalan Serbest Bırakılmalı, %7,4’ü Kürt Sorununun Çözümü İçin Yasal/Anayasal Düzenlemeler Yapılmalı, %6,5’i Anadilde Eğitim İmkânı Sağlanmalı/Kürt Dili ve Kültürü Önündeki Engeller Kaldırılmalı, %4,8’i Demokratikleşme Adımları Bir An Önce Atılmalı, %4,8’i Kürt Kimliği Anayasal Güvence Altına Alınmalı, %4,3’ü Anayasa Değişikliği, %4’ü Kayyumlar Geri Çekilmeli, %3,5’i Devlet Somut Adımlarla Sürecin İlerlemesini Sağlamalı yanıtlarını vermişlerdir.
BARIŞ VE ÇÖZÜM SÜRECİNİN İLERLEMESİ İÇİN ROL VE SORUMLULUK DAĞILIMI
Araştırma grubuna yöneltilen “Barış ve çözüm sürecinin ilerlemesi için öncelikli rol ve sorumluluk hangi kuruma/kime düşüyor?” sorusuna verilen yanıtlar değerlendirildiğinde, katılımcıların süreçteki temel sorumluluğu büyük ölçüde siyasal aktörlerde gördükleri anlaşılmaktadır. En yüksek oranlarla sırasıyla AKP (%14,3), Devlet (%13,4), Abdullah Öcalan (%12,0), MHP (%11,5)ve DEM Parti (%11,5) sürecin ilerlemesinde kritik rol üstlenmesi gereken aktörler olarak öne çıkmaktadır.
Bu dağılım, kamuoyunun çözüm sürecinin yeniden canlanması ve başarıya ulaşması için hem devlet kanadının hem de Kürt siyasi hareketinin etkili, samimi ve koordineli bir tutum geliştirmesi gerektiğine inandığını göstermektedir. Ayrıca katılımcıların rol paylaşımını yalnızca tek bir aktöre yüklemediği, birden fazla yanıtlar vererek çok aktörlü bir sorumluluk alanı çizdiği görülmektedir.