COVİD-19 KARANTİNASINDAN
KADININ ETKİLENİMİ İLE KADIN VE ÇOCUĞA YÖNELİK ŞİDDETE İLİŞKİN TÜRKİYE ARAŞTIRMA RAPORU
NİSAN 2020
YÖNTEM VE AMAÇ
Sosyo Politik Saha Araştırması Merkezi 3-8 Nisan 2020 tarihleri arasında; Pandemi sürecinde yaşanan doğal karantina durumundan kadının nasıl etkilendiğine, bu süreçte ne kadar kadının ve çocuğun şiddete maruz kaldığına, ne tür bir şiddet biçimine maruz kaldığına, kadına yönelik şiddetin ve sorunların aşılması için ne önerildiğini anlamak, görünür kılmak ve ölçmek için bir anket çalışması yapmıştır.
Aralarında; İstanbul, Ankara, İzmir, Antalya Muğla, Balıkesir, Mersin Adana, Samsun, Malatya, Diyarbakır, Van, Şanlı Urfa, Batman, Mardin gibi 28 kentte yaşayan 1873 kadının katılımı ile gerçekleşen çalışma 2 Bölümden oluşmuştur.
İlk bölüm kadınların yaş, medeni hal, eğitim, meslek ve gelir durumları gibi demografik verilerine ulaşmayı sağlayacak sorulardan oluşurken; İkinci bölüm karantina sürecinde kadının yaşadığı sorunları, kadın ve çocuğa dönük yaşanan şiddetin boyutunu, şiddetin faillerini ve çözüm önerilerini tespit etmeye yönelik sorulardan oluşmuştur.
ÖZET
Yarıya yakınının (toplam %48,4’ü) 18-34 yaş grubu gençlerden oluştuğu görülen araştırma grubunun; %55,1’i Evli, %36,8’i Bekâr, %7,1’i Boşananlardan oluşmuştur.
Ankete katılanların yarısından çoğunun yüksek öğretim mezunu olduğu dikkat çekmiştir. Zira katılımcıların; %58,2’si Lisans ve %12,3’ü Lisansüstü, mezunu olduğunu beyan etmiştir. Bununla birlikte toplamda %40,2’si gelir getiren hiçbir işte çalışmazken (%14,6’sı Öğrenci, %13’ü Ev içi ücretsiz işçi, %12’si İşsiz, iş arıyor, %0,6’sı Çalışamaz halde);
%24,5’inin Devlet memuru, şef, müdür vs., %8,9’unun Profesyonel meslek (Mim., avk., dr. vb. ), %8,8’inin Emekli, %8,3’ünün Özel sektörde memur, müdür olduğu görülmüştür.
Hane aylık gelirleri de sorulan katılımcılarımızın, %38’i 5001 TL ve üzeri gelire sahip olduğunu beyan ederken; toplamda %34,5’inin 0 ile 3000 TL arasında (%8,3’ü 0-1000 TL, %11,1’i 1001-2000TL, % 15,1’i 2001-3000 TL) gelire sahip olduğu, bunun da belirlenen Türkiye açlık/yoksulluk sınırına denk geldiği görülmüştür.
Katılımcılarımızın yaşadığı hanelerde yaşayan kişi sayısına bakıldığında çoğunun çekirdek aile sayısına denk gelecek bir nüfusla yaşadığı; (%45,2’si 1-3 kişi, %44’ü 4-6 kişi) tespit edilmiştir.
Katılımcılarımıza “Karantina Sürecinde Hanede İşsiz Kalan Oldu Mu?” sorusu yöneltilmiştir. %59,3’ü Hayır derken; %40,7’si Evet demiştir. Hanede işsiz kalanlar olduğunu söyleyenlerin oranlarının; yaş ve hane aylık geliri yükseldikçe azaldığı görülmüştür. Ayrıca bu soruya “evet” diyenlerin oranı; Lisans ve yüksek lisans mezunlarında en düşük düzeyde iken, okuryazar olmayan grupta en yüksek düzeyde olduğu bunun da %88,9 gibi büyük bir orana denk geldiği ölçülmüştür.
Çalışmamızın bir diğer önemli sorusu “Karantina Sürecinde Erkekler Dâhil Diğer Aile Bireyleriyle Ev İçi İş Bölümü Yapıldı Mı?’ sorusudur. Bu soruya görüşmecilerin: %34,8’i Evet, %33,1’i Kısmen, %32,1’i Hayır demişlerdir. Yaş grubu ilerledikçe, eğitim durumu yükseldikçe, gelir durumu arttıkça ev içi işbölümü yaptığını söyleyenlerin oranında artış olduğu gözlenmiştir.
‘Karantina Süreci İçinde Ev İçi Tartışma veya Çatışmalar Yaşadınız Mı?’ sorusu yöneltilen katılımcılarımızın: %69,4 gibi büyük bir kısmı Evet derken, %30,6’sı Hayır demiştir. Yaş grubu arttıkça, eğitim durumu yükseldikçe, hane aylık geliri yükseldikçe ev içi tartışma yaşadıklarını söyleyenlerin oranında azalmalar olduğu görülmüştür.
Bu soruya evet diyenlere bir de “Ev İçi Tartışmaların Karantina Öncesinde Mi Yoksa Şimdi Mi Daha Yoğun Olduğu “sorulmuştur. Soruyu yanıtlayanların %52,6’sı Öncesi ile şimdi aynı, %39,5’i Şimdi daha yoğun, %7,9’u Önce daha yoğundu demiştir.
Yine ev içi tartışmaların en çok hangi aile ferdiyle yaşandığı da sorulmuş; %32,4’ü Eş, %16,3’ü Kardeşlerle, %15,7’si Çocuğum ile derken %13,2’si Soruyu yanıtsız bırakmıştır. En çok tartışma yaratan 1. Öncelikli konu olarak; %14,6’sı Temizlik, %10,6’sı Maddi ihtiyaçlar/Para, %8,8’i Kişisel kaprisler, %7,6’sı Aile içi müdahalecilikler, %7,2’si ise Ev işi/Yemek gibi konuları demişlerdir. En çok tartışma yaratan 2. Öncelikli konu için ise; %10,8’i Ev işi/Yemek, %6,8’i Kişisel kaprisler, %5,6’sı Temizlik, %4,9’u Aile içi müdahalecilikler demiştir. 3. Öncelikli sorun? Olarak; %4,8’i Temizlik, %4,6’sı Ev işi/Yemek, %3,9’u Maddi ihtiyaçlar/Para, sorunlarını dile getirmiştir.
‘Karantina Süreci Ruhsal Durumunuzu Nasıl Etkiliyor?’ sorusu yöneltilen katılımcılarımızın; toplamda %64,2’si olumsuz etkiliyor derken (%38,2’si Olumsuz etkiliyor, %26’sı Çok olumsuz etkiliyor) toplamda sadece %2,5’i olumlu etkiliyor demiştir (%2’si Olumlu etkiliyor, %0,5’i Çok olumlu etkiliyor). Ayrıca %25,4’ü Sadece sıkılıyorum derken; %7,9’u Etkilemiyor demiştir.
“Karantina Sürecinde Yaşadığınız Olumsuzluklar Nelerdir?” sorusuna birden fazla yanıt veren katılımcılarımızın yanıtlarının ilk beş sırasını; %17,2’si Gelecek kaygısı yaşamaya başladım, %16,3’ü Sosyal ilişkiler sınırlandığı/ durduğu için sıkılıyorum, %11,1’i Hane üyelerinin tümünün evde kalması iş yükümü arttırdığı için daha çok yoruluyorum, %11’i Ruhsal olarak sıkıntı yaşıyorum, % 10,6’sı Salgın dışındaki hastalıklar için doktora/hastaneye gitmede, tedavi olmada problem yaşıyoruz biçimindeki yanıtları oluşturmuştur.
Çalışmanın en önemli hedeflerinden biri de bu süreçte kadınların yaşadıkları şiddet durumuna ilişkin veriler ortaya çıkarmaktır. Bu nedenle Pandemi sürecinde ağırlıklı olarak hayatlarını evde geçiren kadınlara; bu sürecin kadın ve çocuğa şiddeti tetikleyip tetiklemediği, kendilerinin ve çocukların şiddete uğrayıp uğramadığı, uğradı iseler ne tür bir şiddete maruz kaldıkları, kimler tarafından şiddete maruz bırakıldıkları, öncesinde şiddet yaşayıp yaşamadıkları sorulmuştur.
Buna göre;
‘Sizce Karantina Süreci Kadına ve Çocuğa Şiddeti Tetikliyor Mu?’ sorusuna; %45,9’u Evet, %36,9’u Kısmen, %17,2’si Hayır şeklinde yanıt vermişlerdir.
“Karantina Süreci İçerisinde Aşağıdakilerden Hangisine veya Hangilerine Maruz Kaldınız?’ sorusuna birden fazla yanıt veren katılımcılarımızın %23,7’si Psikolojik şiddete , %10,3’ü Ekonomik şiddete, %4,8’i Dijital şiddete, %1,7’si Fiziksel şiddete, %1,4’ü Cinsel şiddete maruz kaldığını, %1,1’i Israrlı takibe uğradığını söylerken; %57’si bu şiddet biçimlerinden hiç birine maruz kalmadıklarını bildirmişlerdir.
“Evet İse Kim/Kimler Tarafından Şiddete Maruz Kaldınız?“ sorusuna; %32’si Eş, %15,4’ü Baba, %14,8’i Erkek kardeş, %11,6’sı Anne, %7,5’i Kız kardeş/Abla, %7,1’i Erkek arkadaş/ Flört, %7,1’i Akraba/Tanıdık, %4,5’i Oğul şiddetine uğradım biçiminde yanıtlamıştır.
‘Karantina Süreci Öncesinde Hane İçerisinde Herhangi Bir Şiddete Maruz Kaldınız Mı?’ sorusuna görüşmecilerin: %84,8’i Hayır, %15,2’si Evet şeklinde yanıt vermişlerdir. Oysa bir önceki soruda %57’si karantina sürecinde şiddete maruz kalmadığını söylemişti. Yani pandemi sürecinde kadına şiddetin %27’8’lik farkla %15’2’den %43’e yükseldiği görülmüştür. Bu demektir ki pandemi sürecinde kadına dönük şiddet yaklaşık 3 kat (%183) artmıştır. Ayrıca çalışmaya göre; daha önce şiddete maruz kalanların oranı yaş ilerledikçe azalırken, 65 yaş ve üstünün istisna olarak daha önce şiddete en çok maruz kalan yaş olduğu görülmüştür.
Daha önce şiddete maruz kalanların öğretim durumu kıyasında düzensizlik olduğu, her öğretim grubunda şiddete uğrayanın olduğu görülürken, en çok şiddet gördüğünü söyleyenlerin ilk iki sırasını diplomasız okuryazarların ve lisansüstü öğretim görenlerin oluşturması dikkat çekmiştir. Hane geliri karşılaştırmasına göre ise daha önce şiddet gördüm diyenlerin en yüksek olduğu grup 1001-2000 TL gelir grubu iken (%18,6 Evet), daha önce şiddet gördüm diyenlerin en düşük oranı ise; 5000+ TL gelir grubundadır ( %13,7’si Evet, %86,3’ü Hayır).
“Karantina Süreci İçerisinde Şiddete Maruz Kalan Tanıdıklarınız Var Mı?’ sorusuna: %64,8’i Bilgim yok/ Haberdar değilim, %24,6’sı Hayır, %10,6’sı Evet demiştir.
Ayrıca katılımcıların %57,4’ü ‘Hanelerinde 0-18 Yaş Arasında Olan Çocuklar Var” derken; %42,6’sı Hayır yok demiştir. Hanelerinde çocuk var diyenlere “Bu Süreç İçerisinde Hanedeki Çocuk Herhangi Bir Şiddete Maruz Kaldı Mı?” sorusu yöneltilmiştir. Bu soruya görüşmecilerin %19,3’ü Evet, %80,7’si Hayır demiştir.
“Evet ise; Ne Tür Bir Şiddete Maruz Kaldı?” sorusuna birden fazla yanıt veren katılımcıların; %53’ü Psikolojik şiddet, %24,8’i Ekonomik şiddet, %12’si Dijital şiddet , %7,5’i Fiziksel şiddet, %2,7’si Cinsel şiddet şeklinde yanıt vermişlerdir.
Çocukların, Kim/Kimler Tarafından Şiddete Maruz Kaldığı sorusuna; %36,2’si Baba, %32,1’i Anne, %19,7’si Kardeş, % 7,3’ü Akraba/Tanıdık, %4,7’si Arkadaşı yanıtını vermişlerdir.
Kadın katılımcılara; “6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanundan Haberdar Mısınız?” sorusu da yöneltilmiştir. Buna göre görüşmecilerin %73,9 gibi büyük kesimi Evet, %26,1’i Hayır demiştir.
Her yaş grubunda 6284 saylı yasadan haberdarlık oranı yüksek olmakla birlikte, haberdar olanların en çok bulunduğu yaş grubunun %81,8’i, Evet diyen 45-54 Yaş grubu olduğu görülmüştür. Eğitim durumu yükseldikçe, hane gelir düzeyi yükseldikçe haberdar olanların oranının arttığı görülmüştür.
Yine ‘Kadına Yönelik Şiddet Durumunda Acil Yardım ve İhbar Hatlarından Haberdar Mısınız?’ sorusu yöneltilen katılımcılarımızın %68,1’i Evet, %31,9’u Hayır şeklinde yanıt vermişlerdir. Her yaş grubunda acil yardım ve ihbar hatlarından haberdarlık oranı yüksek iken; %72,4’ü ile en çok 45-54 Yaş grubunun daha çok haberdar olduğu, kimi istisnalara karşın öğretim durumu ve hane aylık geliri yükseldikçe haberdar olanların oranında artış olduğu görülmüştür.
“Acil Yardım ve İhbar Hatlarından’ haberdar olan %68,1’lik kesime “Evet ise, Başvurdunuz Mu?” sorusu da yöneltilmiştir. Bu soruya görüşmecilerin %98,5’i Hayır, %1,5’i Evet demiştir.
“Karantina Sürecinde Kendini Evde Güvende Hissettiğini söyleyen kadınların oranı %63,5 iken, %30’u Kısmen güvende hissettiğini, %6,5’i güvende hissetmediğini belirtmiştir. Yaş, öğretim ve hane geliri yükseldikçe güvende hissedenlerin oranında artışlar gözlenmiştir.
“Sizce Karantina Sürecinde Ev İçi Şiddeti Önlemek Amacıyla Ne Tür Tedbirler Alınmalıdır? ” sorusuna “Çoklu Yanıt” veren görüşmecilerin: %15,3’ü Kadınlara destek grupları oluşturulmalı/ kadınların durumu takip edilmeli, %13,7’si 6284 sayılı ailenin korunması ve kadına karşı şiddetin önlenmesine dair kanun etkin bir şekilde uygulanmalı, %12,3’ü Şikayet ve başvuru mekanizmaları kolay erişimi sağlayacak biçimde dijital ortama göre düzenlenmeli, %11,9’u Aile içi şiddet ve toplumsal cinsiyetçilik konuları online olarak dijital platformlarda ya da TV’lerde kimi bilgilendirmeler/uyarılar yapılmalı, %11,9’u Online (internet üzerinden) olarak hukuksal ve psikolojik destek sağlanmalı, %11,9’u Üçüncü kişilerin ihbarları dikkate alınmalı, %11,8’i Sığınma evleri koronavirüse karşı uygun şartlarda olmalı, %11,2’si Kamu spotları düzenlenmeli, %0,1’i Sosyo-ekonomik düzenlemeler yapılmalı demiştir.
AYRINTILI GRAFİKLERİ VE RAPORUN TAMAMINI GÖRÜNTÜLEMEK İÇİN TIKLAYINIZ…